سفته و راهکارهایی جهت تنظیم صحیح و وصول آن
اسناد تجاری در انواع مختلف در جوامع رواج یافته از جمله سفته، برات، چک و ... که سفته یکی از پرکاربردترین اسناد تجاری است و امروزه افراد بسیاری در تضمینات و معاملات تجارتی خود از آن استفاده می نمایند.
براین اساس افراد نیازمند کسب اطلاعاتی در زمینه تنظیم و وصول این گونه اسناد هستند تا از گزند افراد سودجو و کلاهبردار مصون باشند.
تعریف سفته از منظر قانون تجارت:سفته (در گذشته با عنوان فَتِه طلب نیز بیان می گردید) سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهدی می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن مشخص کارسازی نماید.(ماده 307 قانون تجارت)
نحوه مطالبه و واخواست سفته های عندالمطالبه چیست؟
نظر مشورتی دیوان عالی کشور: مطالبه‌ی وجه سفته در سفته های عندالمطالبه زمانی تحقق می یابد که متعهد از نیت متعهد برای مطالبه‌ی سفته مستحضر شود و این آگاهی زمانی محقق می گردد که طبق ملاک ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی از طریق اظهارنامه رسمی به بدهکار ابلاغ شده باشد.
ماده 156 : هرکس می تواند قبل از تقدیم دادخواست به دادگاههای دادگستری حق خود را بوسیله اظهارنامه از طرف مطالبه نماید، مشروط بر اینکه موعد مطالبه رسیده باشد و بطور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی که راجع به معاملات و تعهدات خود باطرف دارد و بخواهد به وسیله رسمی که بطرف بگوید در ضمن اظهارنامه بطرف ابلاغ نماید.
اظهارنامه به توسط اداره ثبت اسنادیادفتردادگاههاابلاغ می شود.
تبصره : اداره ثبت اسناد و دفاتر دادگاهها می تواند از ابلاغ اظهارنامه هائی که خارج ازنزاکت باشد، خودداری نمایند.
نکات لازم در تنظیم سفته:
سفته باید به صورتی تنظیم شود که قانون تجارت مقرر نموده است و الا دارنده آن نمی تواند از مقررات مربوط به آن در قانون تجارت استفاده کند.
مندرجات اجباری یا قانونی سفته که علاوه بر امضا یا مهر باید دارا باشد:
1- مبلغی که باید تادیه شودبا تمام حروف 2- گیرنده وجه 3- تاریخ پرداخت 4- تاریخ صدور
البته لازم است که نام و نام خانوادگی صادر کننده ، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته (برای تعیین دادگاه صالح) نیز در آن نوشته شود.
اگر مبلغ بیش از یک دفعه به تمام حروف نوشته شده باشد و بین آنها اختلاف باشد مبلغ کمتر مناط اعتبار است . اگر مبلغ با حروف و رقم هردو نوشته شده و بین آنها اختلاف باشد مبلغ با حروف معتبر خواهد بود.
اگر زمان پرداخت سفته روز معینی باشد و آن روز با تعطیل رسمی مصادف شود در روز بعد از تعطیل کار سازی می شود.
در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته قید می گردد و اگر مشخصات گیرنده قید نگردد به جای نام او « در وجه حامل » نوشته می شود.
عبارت در وجه حامل و حواله کرد که بر روی سفته قید می گردد، شخص می تواند آنرا به دیگری انتقال دهد؛ و اگر این جمله فوق نیز قید نگردد دارنده سفته می تواند با ظهر نویسی برای وصول یا انتقال اقدام نماید.
در موارد فوق اگر ظهر نویسهای زیادی در سفته امضا نموده باشند چه کسی مسئول پرداخت وجه سفته می باشد؟ پاسخ به این مسئله این است؛ کسی که سفته را امضا نموده و تمامی ظهر نویسها همگی در مقابل دارنده آن مسئولیت تضامنی دارند.
در ضمن هر برگ سفته سقف خاصی برای تعهد کردن دارد و همان مبلغی که به صورت حروفی بر روی سفته درج گردیده قابل مطالبه است و قابل افزایش نیست.
و در پایان ملزم به بیان تعاریف الفاظی که در متن و ظاهر سفته به لسان حقوقی بیان شده و درک آنها برای اشخاصی که به الفاظ حقوقی آشنایی زیادی ندارند مشکل می باشد میپردازیم:
عندالمطالبه: یعنی اینکه به محض مطالبه‌ی دارنده سفته، صادر کننده باید آنرا بپردازد.
ظهرنویسی: امضای برای انتقال و یا وصول آن که در پشت سفته صورت می گیرد.
محیل: کسی که حواله می دهد (صادر کننده سفته).
محال علیه: کسی که حواله بر سر اوست. (پرداخت کننده سفته؛ به عنوان مثال: بانک).
محال له: گیرنده سفته (دارنده).
محمد قدرتی ( مدیر سایت حقوقی قانون ایران )
