وکیل تسخیری از سوی متهم قابل تغییر نیست

طرح و اقامه دعوی یا دفاع از آن در دادگستری علا‌وه بر داشتن دانش حقوقی مستلزم دارا بودن مهارتی است که در بستر زمان و با ممارست به دست می‌آید و آشنا نبودن به این علم و فن موجب خواهد شد یا اصل حق، قابل مطالبه و استیفا نباشد و یا دست‌کم احقاق آن با معطلی و یا اطاله مواجه گردد. از طرفی دسترسی آسان به عدالت هزینه‌هایی دارد که تامین آن برای همگان میسر نیست.

در کشور ما برای دسترسی یکسان عامه به دادرسی عادلا‌نه، در اصل 35 قانون اساسی آمده است: <در همه دادگاه‌ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود.> حال با توجه به این مهم، سوالی پیش می‌آید که آیا برای استفاده قشر آسیب‌پذیر جامعه امکانات لا‌زم برای بهره‌مندی از راهنمایی و مشاوره حقوقی فراهم شده است و همگان قادر به استفاده از وکیل هستند؟ برای پاسخ به این پرسش باید گفت کانون وکلا‌ با همکاری دستگاه قضایی تدابیری در نظر گرفته‌است. یکی از این نوع همکاری‌ها وکالت تسخیری است. در یک تعریف ساده می‌توان گفت، این وکالت وکالتی است که از طرف دادگاه در امور کیفری برای دفاع از متهم به وکلا‌ی دادگستری ارجاع می‌شود. در دعاوی کیفری شاکی و متهم حق دارند از وکیل استفاده کنند و اگر متهم توانایی مالی برای انتخاب و معرفی وکیل نداشته باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست کند تا برای او وکیل تعیین نماید، اگر دادگاه تشخیص دهد که متهم قادر به انتخاب وکیل نیست با استفاده از بودجه دادگستری برای متهم وکیل تعیین می‌نماید.

البته در جرائمی که مجازات آنها حسب مورد اعدام یا قصاص نفس یا سنگسار و یا حبس ابد است چنانچه متهم شخصا وکیل معرفی نکند دادگاه مکلف است برای او وکیل تسخیری تعیین نماید حتی اگر شخص متهم چنین درخواستی را به عمل نیاورد البته در جرائم منافی عفت متهم حق دارد از حضور یا معرف وکیل برای خودش امتناع نماید. در خصوص جرائم فوق اگر متهم تقاضای وکیل تسخیری نماید ولی دادگاه به خواسته او توجهی نکند و مبادرت به انشاء رای نماید این رای پس از اعتراض به دیوان عالی کشور ارجاع و در آنجا حتما نقص گرفته می‌شود و برای رسیدگی مجدد اعاده می‌گردد چون از نظر شکلی قوانین و مقررات در نظر گرفته نشده است. وکیل تسخیری‌ای که از سوی دادگاه برای متهم انتخاب می‌شود از سوی متهم قابل تغییر نیست مگر در مواردی که وکیل تسخیری یا همسر یا فرزند او دارای نفع شخصی در قضیه باشند یا رابطه خویشاوندی بین وکیل یا یکی از اصحاب پرونده وجود داشته باشد. برای موارد فوق و رسیدگی به چنین پرونده‌هایی در کانون وکلا‌ کمیسیونی وجود دارد تحت عنوان کمیسیون وکالت‌های تسخیری، چیزی شبیه به کمیسیون معاضدت قضایی که این مورد در خصوص وکالت‌های حقوقی است و در خصوص وکالت کیفری کمیسیون وکالت‌های تسخیری صالح است. در هر سال به هر وکیل حداکثر 3 پرونده ارجاع می‌شود تا برای افرادی که توانایی گرفتن وکیل ندارند از این طریق وکیل انتخاب شود.

منبع: جامعه مجازی حقوقدانان