دادخواست :
برای اینکه به هر دعوای حقوقی رسیدگی شود نیاز به تقدیم دادخواست میباشد در اینصورت مدعی بعنوان خواهان و طرف او بعنوان خوانده شناخته میشود .البته در بحث خاصی که دو طرف در مقابل هم مدعی هستند و اصطلاحاً دعوای تقابل دارند هر دو طرف هم خوانده و هم خواهان هستند . دادخواست برگه مخصوصی میباشد و موضوعاتی که معمولا در آن نوشته میشود بصورت زیر است :
مشخصات خواهان و خوانده و احیاناً وکیل و همچنین موضوع خواسته که در مورد آن ادعایی وجود دارد و همچنین دلایل و مواد قانونی اثبات کننده حق میباشد .
دادخواست پس از تنظیم و ابطال تمبر مورد نیاز به دفتر دادگاه و یا دفتر شعبه تحویل میشود که بعد از دستورات لازم ثبت شده و آماده رسیدگی میشود معمولاً در مجتمع های قضایی جهت معاضدت قضایی بخش خاصی (واحد ارشاد و معاضدت قضایی) وجود دارد که مشاوره حقوقی رایگان در اختیار مراجعین میگذارد و از این مشاوره ها هم میتوان استفاده کرد که بااستفاده ازمشاوره حقوقی دادخواست به روش صحیح تر و کاملتری تکمیل خواهد شد .
مواد مربوط به تقدیم دادخواست در آئین دادرسی مدنی
ماده 48 - شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست می باشد ، دادخواست به دفتر دادگاه صالح و در نقاطی که دادگاه دارای شعب متعدد است به دفتر شعبه اول تسلیم می گردد.
ماده 49 - مدیر دفتر دادگاه پس از وصول دادخواست باید فوری آن را ثبت کرده ، رسیدی مشتمل بر نام خواهان ، خوانده ، تاریخ تسلیم ( روز و ماه و سال ) با ذکر شماره ثبت به تقدیم کننده دادخواست بدهد و در برگ دادخواست تاریخ تسلیم را قید نماید .
تاریخ رسید دادخواست به دفتر ، تاریخ اقامه دعوا محسوب می شود .
ماده 50 - هر گاه دادگاه دارای شعب متعدد باشد مدیر دفتر باید فوری پس از ثبت دادخواست ، آن را جهت ارجاع به یکی از شعب ، به نظر رئیس شعبه اول یا معاون وی برساند .
ماده 51 - دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگهای چاپی مخصوص نوشته شده و حاوی نکات زیر باشد :
1 - نام ، نام خانوادگی ، نام پدر ، سن ، اقامتگاه و حتی الامکان شغل خواهان .
تبصره - در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود مشخصات وکیل نیز باید درج گردد.
2 - نام ، نام خانوادگی ، اقامتگاه و شغل خو.انده .
3 - تعیین خواسته و بهای آن مگر آن که تعیین بهاء ممکن نبوده و یا خواسته ، مالی نباشد .
4 - تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد .
5 - آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
6 - ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد ، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره ، ادله مثبته به ترتیب وواضح نوشته می شود و اگر دلیل ، گواهی گواه باشد ، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند .
7 - امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضا ، اثر انگشت او .
تبصره 1 - اقامتگاه باید با تمام خصوصیات از قبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود که ابلاغ به سهولت ممکن باشد .
تبصره 2 - چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد ، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی ، نوشته خواهد شد .
ماده 52 - در صورتی که هر یک از اصحاب دعوا ، عنوان قیم یا متولی یا وصی یا مدیریت شرکت و امثال آن را داشته باشد در دادخواست باید تصزیح شود .
مبحث سوم - موارد توقیف دادخواست
ماده 53 - در موارد زیر دادخواست توسط دفتر دادگاه پذیرفته می شود لکن برای به جریان افتادن آن باید به شرح مواد آتی تکمیل شود :
1 - در صورتی که به دادخواست و پیوستهای آن برابر قانون تمبر الصاق نشده یا هزینه یادشده تادیه نشده باشد .
2 - وقتی که بندهای ( 2 - 3 - 4 - 5 - 6 ) ماده 51 این قانون رعایت نشده باشد .
ماده 54 - در موارد یادشده درماده قبل ، مدیر دفتر دادگاه ظرف دو روز نقایص دادخواست را به طور کتبی و مفصل به خواهان اطلاع داده و از تاریخ ابلاغ به مدت ده روز به او مهلت می دهد تا نقایص را رفع نماید . چنانچه در مهلت مقرر اقدام به رفع نقص ننماید ، دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتر و در غیبت مشارالیه ، جانشین او صادر می کند ، رد می گردد . این قرار به خواهان ابلاغ می شود و نامبرده می تواند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ به همان دادگاه شکایت نماید . رای دادگاه در این خصوص قطعی است .
ماده 55 - در هر مورد که هزینه انتشار آگهی ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ اخطاریه دفتر تادیه نشود ، دادخواست به وسیله دفتر رد خواهد شد . این قرار ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قابل شکایت در دادگاه می باشد ، جز در مواردی که خواهان دادخواست اعسار از هزینه دادرسی تقدیم کرده باشد که در این صورت مدت یکماه یادشده ، از تاریخ ابلاغ دادنامه رد اعسار به نامبرده محسوب خواهد شد .
ماده 56 - هر گاه در دادخواست ، خواهان یا محل اقامت او معلوم نباشد ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتر دادگاه و در غیبت مشارالیه جانشین او صادر می کند ، دادخواست رد می شود .
مبحث چهارم - پیوستهای دادخواست
ماده 57 - خواهان باید رونوشت یا تصویر اسناد خود را پیوست دادخواست نماید 0 رونوشت یا تصویر باید خوانا و مطابقت آن با اصل گواهی شده باشد . مقصود از گواهی آن است که دفتر دادگاهی که دادخواست به آنجا داده میشود یا دفتر یکی از دادگاههای دیگر یا یکی از ادارات ثبت اسناد یا دفتر اسناد رسمی و در جائی که هیچ یک از آنها نباشد بخشدار محل یا یکی از ادارات دولتی مطابقت آن را به اصل گواهی کرده باشد در صورتی که رونوشت یا تصویر سند در خارج از کشور تهیه شده باید مطابقت آن با اصل در دفتر یکی از سفارت خانه ها و یا کنسولگری های ایران گواهی شده باشد .
هر گاه اسنادی از قبیل دفاتر بازرگانی یا اساسنامه شرکت و امتال آنها مفصل باشد ، قسمتهایی که مدرک ادعاست خارج نویس شده پیوست دادخواست می گردد. علاوه بر اشخاص و مقامات فوق ، وکلای اصحاب دعوا نیز می توانند مطابقت رونوشتهای تقدیمی خود را با اصل را مترجمین رسمی یا مامورین کنسولی حسب مورد گواهی خواهند نمود .
ماده 58 - در صورتی که اسناد به زبان فارسی نباشد ، علاوه بر رونوشت یا تصویر مصدق ، ترجمه گواهی شده آن نیز باید پیوست دادخواست شود . صحت ترجمه و مطابقت رونوشت با اصل را مترجمین رسمی یا مامورین کنسولی حسب مورد گواهی خواهند نمود .
ماده 59 - اگر دادخواست توسط ولی ، قیم ، وکیل و یا نماینده قانونی خواهان تقدیم شود ، رونوشت سندی که مثبت سمت دادخواست دهنده است ، به پیوست دادخواست تسلیم دادگاه می گردد.
ماده 60 - دادخواست و کلیه برگهای پیوست آنان باید در دو نسخه و در صورت تعدد خوانده به تعداد آنها به علاوه یک نسخه تقدیم دادگاه شود .
اظهار نامه :
برای اینکه فردی بتواند حقوق خود را به طرف دیگری متذکر شود و یا خواهان مطالبه حقوق خود شود میتواند بوسیله ارسال اظهارنامه اقدام کرده که طی این مرحله ممکن است توافق در مورد حقوق مورد نظر صورت پذیرد .
خواهان حق فقط زمانی میتواند تقاضای مطالبه کند که زمان تادیه حق فرا رسیده باشد .ارسال اظهارنامه همیشه ضروری نمیباشد ولی در بعضی از موارد حتماً باید ارسال شود و اقامه دعوا بعد از این عمل میسر میشود بعنوان مثال برای استرداد مالی که بصورت امانت سپرده شده لازم است در ابتدا تذکر داده شود تا اموال بازگردانده شود و اگر بازگردانده نشود اظهارنامه بعنوان ابلاغ خواسته در دادگاه سندیت خواهد داشت.البته فقط در مورد مطالبات نیست که اظهارنامه مورد استفاده قرار میگیرد بلکه هر گونه تعهدی را میتوان بوسیله اظهارنامه به طرف متعهد اعلام کرد .برای تهیه اوراق قضایی میتوان به محل فروش تمبر و اوراق قضائی در مجتمع های قضایی مراجعه کرد که معمولا این اوراق را رایگان به درخواست کنندگان آن ارائه میدهند .اظهار نامه در سه برگ تنظیم میشود و اگر طرف شما بیشتر از یکنفر باشد به ازای هر نفر اضافه هم یک برگ اضافه میشود .باید دقت شود هنگام تکمیل اظهارنامه و نوشتن مطالب آن مطالب واقعی و مواردی که دارای مدرک میباشد نوشته شود وگرنه چون در نهایت اظهارنامه توسط فرد تنظیم کننده آن امضاء میشود بعنوان مدرک میتواند بر علیه خود شما مورد استفاده قرار بگیرد .و همچنین باید دقت داشته باشید که صرفاً اظهارنامه بواسطه امضاء اظهار کننده آن ارزش قانونی پیدا میکند و بدون آن ارزش قانونی ندارد .بعد از تکمیل اظهارنامه به واحد فروش تمبر مراجعه کرده و برای آن تمبر باطل میکنید و به واحد اظهارنامه و اداره ابلاغ مراجعه کرده و اظهارنامه را تقدیم میکنید .برای پاسخ به اظهار نامه هم به همین صورت اقدام میشود البته میتوان در خود اظهارنامه هم اقدام به پاسخگوئی کرد و مکانی برای اینکار وجود دارد .برای نتیجه گیری از اقدامات انجام شده میتوانید مدتی بعد که معمولا بیشتر از دو هفته میباشد به اداره ابلاغ مراجعه کرده و از واحد رایانه آن قسمت در مورد ابلاغ شدن اظهارنامه تحقیق کنید و در صورت ابلاغ اظهارنامه یک نسخه از اظهارنامه را دریافت میکنید و بعنوان مدرک نزد خود نگاه میدارید تا مقدمه اقدامات بعدی شما باشد
مواد مربوط به اظهارنامه در قانون آئین دادرسی مدنی :
ماده 156 ـ هرکس می تواند قبل از تقدیم دادخواست ، حق خود را به وسیله اظهارنامه ازدیگری مطالبه نماید ، مشروط براینکه موعد مطالبه رسیده باشد . بطور کلی هرکس حق دارداظهاراتی راکه راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد بطور رسمی به وی برساند ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید .
اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفاتر دادگاهها ابلاغ می شود .
تبصره ـ اداره ثبت اسناد و دفتر دادگاهها می توانند از ابلاغ اظهارنامه هایی که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد خودداری نمایند .
ماده 157 ـ درصورتی که اظهارنامه مشعر به تسلیم چیزی یا وجه یا مال یا سندی از طرف اظهارکننده به مخاطب باشد باید آن چیز یا وجه یا مال یا سند هنگام تسلیم اظهارنامه به مرجع ابلاغ ، تحت نظر و حفاظت آن مرجع قرار گیرد ، مگر آنکه طرفین هنگام تعهد محل و ترتیب دیگری راتعیین کرده باشند .
